ترانزیستورها یکی از قطعات مهم الکترونیکی هستند که در تجهیزات مختلف استفاده می‌شوند. این قطعات به دو صورت ترانزیستورهای پایه‌دار(dip) و ترانزیستورهای smd وجود دارند. برای خواندن ترانزیستورها یا قرائت شماره مدل و پارت نامبر ترانزیستورها بایستی نکاتی را مورد توجه قرار داد. به طور معمول خواندن ترانزیستورهای پایه دار ساده‌تر بوده و خواندن ترانزیستورهای smd دارای پیچیدگی‌هایی است که در این مقاله نحوه قرائت هر دو نوع ترانزیستور را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
نحوه خواندن ترانزیستورهای DIP یا پایه دار
به منظور خواندن مدل یا شماره پارت نامبر ترانزیستورهای پایه دار بایستی با سه استاندارد اصلی نام گذاری این ترانزیستورها آشنایی داشته باشیم. سه تا از مهم ترین روش های نامگذاری ترانزیستورها، نام گذاری بر اساس استاندارد آمریکا، ژاپن و اروپا می باشد. در بخش زیر این نامگذاری ها به طور کامل توضیح داده شده است:
الف) استاندارد آمریکا
استاندارد آمریکایی برای خواندن ترانزیستور اغلب از فرمت کد شورای مهندسی دستگاه الکترونیکی مشترک (JEDEC) پیروی می کند. این فرمت از کاراکترهای الفبای عددی برای نمایش مشخصات کلیدی ترانزیستور استفاده می کند. حرف اول معمولاً نوع ماده سازنده ترانزیستور را نشان می دهد که عدد '2' برای سیلیکون و '3' برای ژرمانیوم استفاده می شود. حرف دوم نشان دهنده نوع ترانزیستور است که 'N' نشان دهنده نوع NPN و 'P' نشان دهنده نوع PNP است. کاراکترهای باقی مانده، اطلاعات بیشتری در مورد نحوه پیکربندی ترانزیستور، ریتینگ ولتاژ، جریان و سایر مشخصات آن ارائه می‌دهند. یک نمونه ترانزیستور با استاندارد نامگذاری آمریکایی و با کد 2N2222 در تصویر زیر مشاهده می شود:
ب) استاندارد ژاپنی
در ژاپن، به طور معمول از سیستم استانداردهای صنعتی ژاپن (JIS) برای خواندن ترانزیستور استفاده می شود. استاندارد JIS رویکرد متفاوتی را نسبت به شماره گذاری آمریکایی به کار می گیرد و از سیستم شماره گذاری برای نمایش مشخصات ترانزیستور استفاده می کند. به عنوان مثال، یک ترانزیستور NPN معمولی ممکن است به صورت "2SC" نشان داده شود، که در آن "2" نشان دهنده ماده (سیلیکون)، "S" نشان دهنده نوع (NPN) و "C" نشان دهنده یک عدد ترتیبی برای آن ترانزیستور خاص است. در شکل زیر ترانزیستور 2SC5200 که ممکن است به صورت C5200 نیز نوشته شود مشاهده می شود:
ج) استاندارد اروپا
استاندارد اروپا برای خواندن ترانزیستور، اغلب از سیستم Pro Electron پیروی می کند. این سیستم بر اساس خصوصیات ترانزیستورها کدهایی را به آن ها اختصاص می دهد که این کد با یک حرف نشان دهنده نوع ترانزیستور (NPN یا PNP) شروع می شود. به دنبال آن، یک سری کاراکترهای الفبایی نشان دهنده جزئیات اضافی، از جمله ترکیب مواد سازنده، تحمل ولتاژ، مقادیر بهره و سایر مشخصات می‌آید. به عنوان مثال، یک ترانزیستور NPN متداول ممکن است کدی مانند "BC548" داشته باشد، که در آن "B" نشان دهنده نوع (NPN)، "C" نشان دهنده ویژگی‌های خاص، و "548" نشان دهنده شماره سریال می باشد.
نحوه خواندن ترانزیستورهای SMD
خواندن کدهای ترانزیستور SMD کمی متفاوت از ترانزیستورهای معمولی می‌باشد. ترانزیستورهای SMD معمولاً با کدهای الفبایی به همراه اعداد مشخص می شوند که اطلاعاتی در مورد مشخصات آن ها ارائه می دهد. این اعداد و حروف معمولا طولانی نیستند تا به راحتی بر روی قطعه الکترونیکی قابل مشاهده و خواندن باشند. این حروف و اعداد دقیقا بر روی بدنه ترانزیستور نوشته می شود. باید توجه کرد که نماد خوانده شده از روی ترانزیستور، اسم و پارت نامبر اصلی ترانزیستور نیست ولی یک کد است که با استفاده از آن می توان به مدل و پارت نامبر ترانزیستور دست یافت. برای این منظور ابتدا نام کد ترانزیستور را مطابق شکل زیر می‌خوانیم:
سپس، کد G1 را در گوگل یا در یکی از سایت های تبدیل کد ترانزیستور به پارت نامبر مثل سایت alltransistors کپی کرده و متوجه می شویم که این ترانزیستور از نوع 2n5551 بوده و دارای پکیج SOT-323 می باشد.
جمع بندی
در این مقاله، مطالب مهمی در مورد نحوه خواندن ترانزیستورهای DIP و SMD و انواع مختلف نام گذاریها و استخراج پارت نامبر از روی کد روی ترانزیستورهای SMD به طور کامل ارائه گردید. تمامی موارد فوق را همراه با نکات تجربی دیگر در مورد ترانزیستور و نکات عملی مربوط به آن به طور کامل در دوره جامع آموزش الکترونیک بررسی کرده ایم.
در پایان، ممنون که همراه ما بودید. هر سوال یا ابهامی در مورد مطالب ارائه شده در این مقاله دارید حتما در کامنت ها بنویسید، به تمام سوالات پاسخ داده میشه. اگه انتقاد یا پیشنهادی هم داشتید ممنون میشم با ما در میان بزارید.
منابع: Electro Schematics DAEnotes
