رله‌ها یکی از اجزای الکتریکی مهم و ضروری هستند که در خودرو‌ها، دوچرخه‌ها، سیستم‌های اتوماسیون خانگی، لوازم خانگی و بسیاری از کاربردهای دیگر برای تغییر در اتصالات مدارات قدرت و یا برای قطع و وصل تغذیه دستگاه ها استفاده می شود. رله ها در دو نوع مکانیکی و غیر مکانیکی(رله های حالت جامد) وجود دارند که در این مقاله در مورد رله های الکترومکانیکی و تست آنها صحبت خواهیم کرد. از آنجایی که رله های الکترومکانیکی برای قطع و وصل از مکانیزم مکانیکی استفاده می کنند، در طول زمان ممکن است دچار فرسایش و یا خرابی شوند. در این مقاله ابتدا به تعریف رله و عملکرد آن پرداخته شده و سپس در مورد نحوه تست رله با مولتی متر صحبت خواهیم کرد.
رله چیست؟
رله های الکتریکی قطعات و یا دستگاه‌هایی هستند که برای کنترل مسیر عبور جریان الکتریکی در مدار مورد استفاده قرار می گیرند. به طور معمول رله ها در کاربردهای صنعتی و همچنین در سیستم های اتوماسیون خودرو و لوازم خانگی استفاده می شوند و بنابراین تست درست و اصولی رله های الکتریکی برای اطمینان از عملکرد صحیح و مطمئن آنها، امری بسیار مهم است.
ساختار رله ها به طور معمول از یک بوبین(سیم پیچ) و کنتاکت های NO (Normal Open) که در حالت عادی وصل نیستند و NC (Normal Close) که در حالت عادی وصل هستند تشکیل شده است. منظور از حالت عادی این است که بوبین توسط هیچ ولتاژی تحریک نشده باشد. شکل ظاهری یک رله معمولی با شماتیک مربوطه را در ادامه مشاهده می کنیم:
با توجه به شکل بالا، با اعمال ولتاژ مناسب (بسته به ولتاژ تحریک رله ای که دارید، 3 ولت، 5 ولت، 12 ولت یا 24 ولت) به سیم پیچ بوبین (coil)، پین com به پین NO وصل خواهد شد. همچنین، با قطع تغذیه بوبین، پین com به حالت عادی خود برگشته و به پین NC متصل می شود.
تست رله با مولتی متر
در این بخش، مراحل تست رله برای تشخیص سلامت آن مورد بررسی قرار می گیرد.
تست بوبین
در این مرحله ابتدا مولتی متر را بر روی تست اهم یا تست بوق قرار می دهیم. سپس، رله ای که تغذیه ای به بوبین آن وصل نشده را برداشته و مقاومت دو سر بوبین (coil به coil) را اندازه گیری می کنیم. برای رله های 5 ولتی باید عددی حول 60 الی 100 اهم و برای رله های 12 ولت باید عددی بین 300 تا 500 اهم بر روی مولتی متر نمایش داده شود. در صورتیکه تفاوت مقدار مقاومت با اعداد ذکر شده خیلی بالا باشد، باید به سلامت رله شک کرد.
تست پین NC
در این مرحله ابتدا مولتی متر را در حالت اندازه گیری اهم قرار داده و سپس مقاومت بین دو پایه COM و NC را در حالتی که هیچ تغذیه ای به رله وصل نشده، تست می کنیم. در این حالت باید مقاومت صفر نمایش داده شود. در غیر اینصورت ممکن است رله معیوب شده باشد.
تست گرم رله یا تست NO
در این مرحله، فقط به پایه های بوبین رله تغذیه اعمال میکنیم. یعنی باید ولتاژ نامی بوبین را از روی رله خوانده و ولتاژ مناسب را به دو سر بوبین اعمال نمود. به طور مثال اگر رله 12 ولتی بود، همین ولتاژ باید به بوبین آن اعمال شود. بعد از اتصال این ولتاژ به بوبین، یک صدای تق مانند باید از رله شنیده شود. اگر این صدا شنیده نشد رله معیوب شده است.
همچنین، در مرحله آخر و در حالتی که تغذیه‌ی بوبین وصل است، مقاومت بین سر COM و سر NO را با اهم متر اندازه گیری می کنیم. در این حالت باید مقاومت صفر و یا نزدیک صفر بر روی اهم متر مشاهده شود. در غیر اینصورت رله معیوب می‌باشد.
جمع بندی
در این مقاله، ابتدا در مورد ساختار و عملکرد رله صحبت شد و در ادامه، نحوه تست سلامت رله با استفاده از مولتی متر مورد بررسی قرار گرفت.
تمامی موارد فوق را به صورت عملی همراه با نکات تجربی دیگر در مورد انواع رله ها و نقش آنها در بردها و دستگاههای مختلف و نحوه راه اندازی آنها به طور کامل در دوره آموزش جامع الکترونیک بررسی کرده ایم.
در نهایت، از شما ممنون هستم که همراه ما بودید. لطفاً هر سوال یا ابهامی در مورد مطالب ارائه شده در این مقاله دارید حتما داخل کامنت ها بنویسید، به تمام سوالات پاسخ داده میشه. همچنین، اگه انتقاد یا پیشنهادی هم داشتید ممنون میشم که با ما در میان بذارید.
منابع: Electro University electronicshub
